Covid-19 salgınının başlamasıyla birlikte okullarda haftada 5 gün yüz yüze eğitime verilen ara uzun bir sürenin ardından son buluyor! Bu süreç çocukları pek çok farklı şekilde etkiledi. Bazı çocuklar yüz yüze eğitimin nasıl olduğunu göremeden online eğitimle eğitim hayatına başladı. Bazı çocuklar okul arkadaşlarını özlerken, bazıları da evde olmaya ve ebeveynleriyle vakit geçirmeye alıştı. Kimi çocuk ise kreşe, anaokuluna ya da ilkokula başlayacak olmanın heyecanını ve endişesini taşıyor. Çocuklar farklı duygu durumlarına sahip olsalar da salgın sürecinde yaşadıkları ortak deneyimler yüz yüze eğitime geçişin bazı zorlukları ve uyum sorunlarını beraberinde getirebileceğini gösteriyor. Bu yazıda verdiğimiz bilgilere dikkat ederek ve verdiğimiz önerileri uygulayarak okula uyum sürecini kendiniz ve çocuğunuz için kolaylaştırabilirsiniz.
Okula Başlamak
Okula başlamak çocuklar için oldukça zorlayıcı bir deneyim olabiliyor. Ebeveynlerinden ya da bakım veren kişiden ilk kez ayrılan çocuk okulla birlikte yeni insanlarla yeni bir ortama geçiş yapıyor. Bu sürecin başında endişeli ve kaygılı hissetmeleri çok doğal. Ancak çocuğun bu duyguları uzun süre boyunca deneyimlemesi onu daha zorlayacaktır. Bu nedenle çocuğun yeni ortama girme ve ayrılma kaygısı gibi durumlarla baş edebilme becerilerini güçlendirmek için ebeveyn ve öğretmen işbirliği önemli bir yer tutmaktadır.
Okula Uyum Sürecini Desteklemek
- Oyunlarla Hazırlayın
Okula uyum sürecini desteklemek için okul konulu oyunlar oynayabilirsiniz. Bu oyunda okuldaki rutinlere (örneğin; uyanma, kahvaltı, okula hazırlık, okulda oyun oynama, yemek saatleri ve okulun bitişi) yer verebilirsiniz.
- Hikaye Kitaplarından Destek Alın
Çocuğunuzu okula hazırlamak için faydalanabileceğiniz bir başka kaynak ise hikaye kitapları olabilir. Kitaplar aracılığıyla çocuğunuz okula başlama ve ebeveynlerden ayrılma endişesini taşırken yalnız olmadığını ve okuldan keyif alabileceğini görebilir, okul rutinine dair bilgi edinebilir. Kitap önerilerimiz için “Okulu Konulu Kitaplar” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
- Okulu Önceden Ziyaret Edip Öğretmenler ile Tanışın
Okula başlamadan önce çocuğunuzla okulu gezebilir, öğretmeni ile tanışmasını sağlayabilirsiniz. Okulun nasıl bir yer olduğunu bilmesi çocuğunuzun alışma sürecini destekleyecektir. Öğretmeni ile tanışmasını teşvik edebilir, öğretmenin güvenilir birisi olduğunu çocuğunuza hissettirebilirsiniz.
- Okulla İlgili Bilgilendirin
Okulda neler ile karşılaşacağını bilmek ve bir rutini olacağını anlamak çocuğunuzun kaygısını azaltabilir. Okula nasıl hazırlanacağı, okula kiminle ve nasıl gideceği, okulda neler yapacağı, ne zaman yemek yiyeceği, tuvalete nasıl gideceği, öğretmeninden nasıl yardım isteyebileceği, okuldan kimin alacağı konularında çocuğunuzu bilgilendirmeniz faydalı olacaktır.
- Oryantasyon Sürecine Katılın
Çocuğunuzun kreşe, anaokuluna ya da ilkokul 1. sınıfa başlıyorsa okula uyum sağlayabilmesi için bir oryantasyon süreci geçirmesi gerekir. Bu süreçte çocuğunuz ilk aşamadan itibaren tam gün okula gitmek yerine her gün giderek artan sürelerle okulda olmaya başlar. Başlangıçta birebir öğretmeniyle olması çocuğun okula uyumunu kolaylaştırmaktadır. İlk günlerde siz de çocuğunuza eşlik edebilir. Sonraki günlerde çocuğunuz okula, öğretmenine ve arkadaşlarına alışmaya başladığında siz de yavaş yavaş çocuğunuzla okul içindeki ilişkinizi sınırlandırabilirsiniz.
- Güveninizi Hissettirin
Çocuğunuzun uyum sağlayabilmesi için okulun güvenli bir ortam olduğunu görmesi gerekir. Bu doğrultuda sizin öğretmene ve okula karşı güveninizi göstermeniz çok önemlidir. Öğretmen ile konuşmanız, ona güvendiğinizi söylemeniz ve çocuğunuzun da buna tanık olması destekleyici olacaktır.
- Kararlı ve Tutarlı Olun
Çocuğunuzun kaygı, korku, güvensizlik, üzüntü, heyecan gibi duyguları hissetmesi çok olağandır. Bu duygularının göstergesi olarak okula girmek istemeyebilir, ağlayabilir, sürekli soru sorabilir, sizin gitmenize izin vermeyebilir. Bu süreçte siz de kararsız, tedirgin ya da endişe olduğunuzu belli ederseniz çocuğunuzun duygu ve davranışları daha şiddetlenebilir. Çocuğunuz size güvendiği için sizin duygularınız ve davranışlarınız onu etkilemektedir. Çocuğunuza destek olabilmek için bu süreçte kararlı ve tutarlı davranmanız, endişelerinizin yerini güvene bırakmaya çalışmanız faydalı olacaktır. Çocuğunuz okula gitmek istemediğinde “Tamam bugün okula gitme” şeklinde bir yanıt vermeniz durumunda çocuğunuz bu davranışı tekrarlamaya başlayacaktır. Bu nedenle okula gitmesi konusunda kararlı bir tutum içinde olmanız önemlidir. Bu süreçte çocuğunuzun hissettiği zor duyguları anladığınızı gösterebilir ve ona güven hissi verebilirsiniz.
- Sevdiği Bir Nesneyi Dilerse Okula Götürmesine İzin Verin
Okula uyum sağlayana kadar çocuğunuz sevdiği bir oyuncağı, sizin fotoğrafınızı ya da size ait bir eşyayı yanında götürebilir.
- Ayrılma Süreci İçin Rutin Oluşturun
Ayrılma sürecini uzatmamaya gayret etmeniz faydalı olacaktır. Çocuğunuzla birlikte belirleyeceğiniz bir ayrılma rutini oluşturabilirsiniz. Kapı zilini çalma, kapıda karşılayan öğretmene günaydın deme ve özel bir sözcük, sarılma ya da öpme ile ayrılma tarzında bir rutin belirleyebilirsiniz. Okul bitiminde çocuğunuzu alma saatinize özen göstermeniz, mümkünse çok geç bir saate kalmadan almanız çocuğunuzun yalnız ve terk edilmiş hissetmesini önleyecektir. Çocuğunuzun saat algısı henüz tam gelişmediğinden okuldan alma zamanınızı somutlaştırabilirsiniz. Örneğin, “Seni ikindi yemeğini yedikten sonra alacağım” diyebilirsiniz.
- Duygulara Alan Açın
Çocuğunuz bu yeni durumu deneyimlerken pek çok farklı duygu hissedebilir, duygu ve davranışlarında geçişler olabilir. Örneğin, oryantasyon sürecinde okula neşeyle giden çocuğunuz okulda kaldığı sürenin artmasıyla okula gitmek istemeyebilir. Ayrıca her gün arkadaşlarıyla ve öğretmeniyle olumlu ya da olumsuz olaylar yaşayabileceği için bazen hayal kırıklığı, üzüntü, öfke, endişe bazen de neşe, mutluluk, heyecan gibi duyguları hissedebilir. Tüm duygulara yer açmanız, kendisini ifade etmesine olanak sağlamanız ve duygularından dolayı eleştirmemeniz önemlidir.
- Çocuğunuzun Biricik Olduğunu Hatırlayın
Her çocuğun biricik olduğunu unutmayın. Mizacı gereği her çocuğun yeni ortama ve yeni insanlara alışma süreci değişiklik gösterebilir. Kimi çocuk aileden ayrışmada zorluk çekmezken, kimi çocuk kaygılı mizacı gereği aileden ayrılıp okula geçiş yapmada zorlanabilir. Bu sebeple çocuğunuzu akranlarıyla karşılaştırmak yerine onu kendi mizacı ve potansiyeli doğrultusunda değerlendirip destekleyebilirsiniz.
Okula uyum sürecini destekleme çabanıza rağmen çocuğunuz okula alışma konusunda zorluk yaşıyor, duygu ve davranış problemleri gösteriyorsa Kidzi Online Ebeveyn Danışmanlığı randevusu ile çocuğunuzla yaşadığınız problemleri çözmede destek alabilirsiniz.
Cansu Gökbalkan
Uzman Gelişim Psikoloğu
